1214 – روز کودک 1342

روز جهانی کودک روزی است که برای تجلیل از کودکان به رسمیت شناخته شده‌است. این روز در کشورهای مختلف در تاریخ‌های مختلف جشن گرفته می‌شود.

۲۰ نوامبر از سوی سازمان ملل متحد روز جهانی کودک نامگذاری شده‌است گرچه روز کودکان در بسیاری از کشورهای جهان در اول ژوئن جشن گرفته می‌شود.^[۱]

روز کودک در دومین یکشنبه ژوئن سال ۱۸۵۷ توسط دکتر شریف چارلز لئونارد، کشیش کلیسا در چلسی، ماساچوست آغاز شد: لئونارد یک سرویس ویژه برای فرزندان برگزار کرد. لئونارد این روز را روز گل رز را نام گذاشت، هرچند بعداً آن را یکشنبه گل نامید و سپس به نام روز کودکان نامگذاری شد.^[۲][۳][۴]

روز کودکان برای اولین بار در سال ۱۹۲۰ با تعیین تاریخ ۲۳ آوریل توسط جمهوری ترکیه به‌طور رسمی تعطیل ملی اعلام شد. روز کودکان از سال ۱۹۲۰ به وسیله دولت و روزنامه‌های آن زمان که این روز را برای کودکان اعلام کرده‌است، در سراسر کشور جشن گرفته می‌شود. با این وجود تصمیم گرفته شد که برای تأیید و توجیه این جشن نیاز به تأیید رسمی است و اعلامیه رسمی در سال ۱۹۲۹ توسط بنیانگذار و رئیس‌جمهور جمهوری ترکیه، مصطفی کمال آتاترک تأسیس شد.^[۵][۶][۷]

روز جهانی حمایت از کودکان به عنوان روز کودک در ۱ ژوئن از سال ۱۹۵۰ در بسیاری از کشورها برگزار می‌شود.

۲۰ نوامبر از سوی سازمان ملل متحد روز جهانی کودک نامگذاری شده‌است. گرچه روز کودکان در بسیاری از کشورهای جهان (تقریباً ۵۰) در اول ژوئن جشن گرفته می‌شود ، روز جهانی کودک سالانه ۲۰ نوامبر برگزار می‌شود.^[۱] اولین بار توسط پادشاهی انگلستان در سال ۱۹۵۴، برای تشویق همه کشورها برای ایجاد یک روز، برای ارتقا تبادل و تفاهم متقابل در بین کودکان و اقدام عملی به نفع و رفاه کودکان جهان اعلام شد.

در ۲۰ نوامبر ۱۹۵۹، سازمان ملل متحد بیانیه حقوق کودک را تصویب کرد.^[۸] سازمان ملل متحد پیمان‌نامه حقوق کودک را در ۲۰ نوامبر ۱۹۸۹ به تصویب رساند.^[۹]

در سپتامبر ۲۰۱۲، بان کی‌مون دبیرکل سازمان ملل متحد ابتکار عمل برای آموزش کودکان را رهبری کرد.^[۱۰] با این هدفا که هر کودک بتواند در سال ۲۰۱۵ به مدرسه برود؛ و مهارتهای کسب شده در این مدارس بهبود یابد.

روز جهانی کودکان فقط یک روز برای جشن گرفتن کودکان برای کسی که هستند نیست، بلکه آگاهی بخشی به کسانی است که در سراسر جهان که خشونت را در قالب سوءاستفاده، استثمار و تبعیض تجربه کرده‌اند، به وجود آورده‌اند. کودکان در بعضی از کشورها بعنوان کارگر مورد استفاده قرار می‌گیرند، غوطه ور در درگیری‌های مسلحانه، زندگی در خیابان‌ها، اختلافات از جمله مذهب، مسائل اقلیت یا معلولیت هستند.^[۱۱] کودکان احساس می‌کنند اثرات جنگ به دلیل درگیری مسلحانه آواره شده و ممکن است دچار آسیب‌های جسمی و روانی شود.^[۱۲] تخلفات زیر در اصطلاح «کودکان و درگیری‌های مسلحانه» شرح داده شده‌است: استخدام و استفاده نظامی از کودکان، کشتار / ضرب و شتم کودکان، آدم‌ربایی کودکان، حمله به مدارس / بیمارستان‌ها و اجازه ندادن دسترسی انسان دوستانه به کودکان. در حال حاضر، حدود ۱۵۳ میلیون کودک بین ۵ تا ۱۴ سال وجود دارند که مجبور به کار کودکان هستند.^[۱۳] سازمان بین‌المللی کار در سال ۱۹۹۹ ممنوعیت و از بین بردن بدترین اشکال کار کودکان از جمله برده داری، فحشا کودکان و پورنوگرافی کودکان را تصویب کرد. یونیسف اعلام داشته که فقط با اختصاص پنج دلار برای هر کودک می‌توان جان ۹۰ درصد از کودکانی را که سالانه می‌میرند، نجات داد و برای بهبود چشمگیر زندگی کودکان جهان سوم، کافی است که فقط مبلغ ۶ هفته بودجهٔ تسلیحاتی جهان هزینه شود. وظیفهٔ انجمن کمک به کودکان، یعنی یونیسف، مراقبت از کودکان و برآوردن نیازهای اولیهٔ آنان در سال‌های آغازین زندگی، و ترغیب و تشویق والدین به تعلیم فرزندان است. همچنین تلاش این انجمن برای کاهش بیماری، مرگ و میر در کودکان، و حمایت از آنان در هنگام جنگ و حوادث طبیعی و… است.

در مقدمهٔ کنوانسیون حقوق کودک آمده‌است: «کودک باید در فضایی سرشار از خوشبختی، محبت و تفاهم بزرگ شود».

در ایران، پیش از انقلاب نهم آبان هر سال (از سال 1341) بدلیل سالروز تولد ولیعهد رضا پهلوی جشن پرفته می شد. اما بعد از انقلاب تا مدتی اول ژوئن (11 خرداد) به عنوان روز کودک نامیده میشد . اکنون  ۱۶ مهر به عنوان روز کودک و ۲۰ نوامبر به عنوان روز جهانی کودک برگزار می‌شود. به گفته محمد سرشار مدیر شبکه پویا و نهال دلیل نامگذاری ۱۶ مهر به عنوان روز کودک در ایران که در هیچ کشوری این روز جشن گرفته نمی‌شود، خطای کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان درخصوص تعیین هشتم اکتبر به عنوان روز جهانی کودک بوده‌است.^[۱۴]