1406 – بیستمین سالروز بهداشت جهانی 1347

World Health Organization سازمان بهداشت جهانی
کوته‌نوشت	دابلیو‌اچ‌او (WHO)
تأسیس	۷ آوریل ۱۹۴۸؛ ۷۳ سال پیش
نوع رکن	سازمان‌های تخصصی سازمان ملل متحد
مقر اصلی	ژنو، سوئیس
مدیرکل	تدروس ادهانوم
سازمان مادر	شورای اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل متحد
بودجه (۲۰۲۱-۲۰۲۰)	۷/۹۶ میلیارد دلار
وب‌گاه	www.who.int

اساسنامهٔ سازمان جهانی بهداشت هدفش را دستیابی مردم به بیشترین سطح سلامت ممکن بیان می‌کند. وظیفهٔ اصلی این سازمان مبارزه با بیماری‌ها مخصوصاً بیماری‌های مسری شایع و ارتقاء سلامت عمومی مردم جهان است.

سازمان جهانی بهداشت یکی از نخستین آژانس‌های سازمان ملل متحد است و اساسنامهٔ آن رسماً در اولین روز بهداشت جهانی (۷ آوریل سال ۱۹۴۸)، زمانی که توسط ۲۶ کشور از اعضای سازمان ملل تصویب شد به کار بسته شد. پیش از این موضوع، فعالیت‌های مذکور و باقی فعالیت‌های سازمان بهداشتِ جامعه ملل، تحت کنترل کمیته‌ای موقتی بود. این کمیتهٔ موقتی حاصل کنفرانس بین‌المللی سلامت (در تابستان سال ۱۹۴۶) بود. عملیات واگذاری مسئولیت‌ها به تصویب مجمع عمومی رسید. سرویس بیماری‌های واگیر OIHP فرانسه نیز به کمیتهٔ موقتی سازمان بهداشت جهانی در ۱ ژانویه ۱۹۴۷ پیوست.

WHO علاوه بر هماهنگ‌کردن تلاش‌های بین‌المللی برای پایش بیماری‌های عفونی، مانند مالاریا و ایدز از برنامه‌هایی برای پیشگیری و درمان چنین بیماری‌هایی حمایت می‌کند. این سازمان از تولید و توزیع واکسن‌های مؤثر و بی‌خطر، شیوه‌های تشخیصی داروها حمایت می‌کند. WHO علاوه بر مأموریت‌های فوق بر اساس پیمان‌های بین‌المللی ممکن است مأموریت‌های جدیدی را به عهده گیرد.

سازمان جهانی بهداشت همچنین متولی طبقه‌بندی بین‌المللی بیماری‌ها یا ICD است که دهمین تجدید نظر در آن در سال ۱۹۹۲ منتشر شد. از دیگر کارهای WHO می‌توان به تعریف بسته مراقبت‌های اولیه سلامت یا PHC (به انگلیسی: Primary Health Care) و ایجاد ساختارهای انگیزشی مالی و غیر مالی جهت ترغیب کشورها در اعمال برنامه‌های بهداشتی در سطح کلان می‌باشد.

کشورهای عضو سازمان جهانی بهداشت نمایندگانی به «مجمع جهانی بهداشت» می‌فرستند، که ارگان اصلی تصمیم‌گیری این سازمان است. این مجمع هر سال در ماه مه تشکیل جلسه می‌دهد و علاوه بر تعیین دبیرکل سازمان برای پنج سال، سیاست‌های مالی سازمان را بررسی می‌کند و بودجه‌های پیشنهادی برنامه‌ها را بازبینی و تأیید می‌کند.

مجمع همچنین ۳۶ عضو خود را به عنوان هیئت اجرایی برای سه سال برمی‌گزیند تا تصمیمات و سیاست‌های مجمع را به اجرا درآورند و به مشاوره دادن و تسهیل کارها بپردازند.

همه اعضای سازمان ملل می‌توانند عضو سازمان جهانی بهداشت شوند. سایر کشورها در صورتی که تقاضای عضویت‌شان به تصویب اکثریت مجمع عموم جهانی بهداشت برسد، می‌توانند عضو شوند.

۱۹۳ کشور در حال حاضر عضو WHO هستند. تمام اعضای سازمان ملل به جز لیختن‌اشتاین عضو سازمان جهانی بهداشت هستند. دو کشور غیر عضو سازمان ملل نیو (Niue) و جزایر کوک هم عضو WHO هستند.

WHO دارای شش دفتر منطقه‌ای آفریقا (برازاویل، کنگو)، آمریکا (واشینگتن دی‌سی، ایالات متحده)، مدیترانه شرقی (قاهره، مصر)، اروپا (کپنهاگ، دانمارک)، جنوب شرق آسیا (دهلی نو، هند) و غرب اقیانوسیه (مانیل، فیلی‌پین) است که تا حد زیادی دارای خود مختاری هستند و هرکدام کشورهای منطقه خود را پوشش می‌دهند.

رئیس این دفترها که مدیر منطقه‌ای نام دارد به وسیلهٔ «کمیته منطقه‌ای» برای پنج سال انتخاب می‌شود. هر کمیته منطقه‌ای از وزاری بهداشت کشورهای عضو تشکیل می‌شود.

علاوه بر این سازمان جهانی بهداشت در ۱۴۷ دفتر کشوری و رابط را در همه این مناطق اداره می‌کند. معمولاً در پایتخت هر کشور یک دفتر وجود دارد که ممکن است دفاتر اقماری در سایر مناطق کشور را سرپرستی کند.

دفتر کشوری را یک پزشک تعلیم‌دیده با عنوان «نماینده سازمان جهانی بهداشت» اداره می‌کند که ملیت کشور مربوط را ندارد. دبیرکل کنونی سازمان جهانی بهداشت، آقای تئودور آدهانوم از کشور اتیوپی است.

با شیوع کروناویروس، عملکرد سازمان جهانی بهداشت مورد انتقاد قرار گرفت. از زمان پخش خبر گسترش این ویروس در چین، تدروس آدهانوم دبیر کل سازمان جهانی بهداشت همواره مدافع عملکرد حکومت چین، دربارهٔ کروناویروس بود. دفاعیات سازمان جهانی بهداشت از استانداردهای چینی، هنگامی انجام شد که در همان دوران، انتقادات بسیاری دربارهٔ عملکرد دولت چین، در قبال همه‌گیری ویروس در سطح جهان مطرح بود. این انتقادات ادامه یافت و دونالد ترامپ در یک پیام توییتری نوشت: «سازمان جهانی بهداشت واقعاً بد عمل کرده‌است. این سازمان که معمولاً توسط ایالات متحده تأمین مالی می‌شود، هم‌اکنون به دلایلی بسیار چین محور شده‌است». این سازمان حتی به آمریکا پیشنهاد داد که مرزهایش را به سوی چین باز نگه دارد که با مخالفت روبرو شد. تدروس آدهانوم، دبیر کل سازمان جهانی بهداشت به این انتقادات با همان موضع پیشین خود پاسخ داد و در یکی از گفته‌هایش اعلام داشت که «این ویروس را سیاسی نکنید». بر اساس گزارش‌ها، در صورتی که دونالد ترامپ تهدید پیشین خود را عملی کرده و بودجهٔ پرداختی ایالات متحده برای مبارزه با این بیماری، به سازمان جهانی بهداشت را حذف کند، فاجعه‌ای روی خواهد داد.^[۲]